Skorzystali z darmowych szczepień HPV

W XX wieku rozwój medycyny sprawił, że wiele groźnych chorób odeszło (przynajmniej w Europie) w zapomnienie. W dużym stopniu zawdzięczamy to szczepionkom. Dzięki powszechnemu szczepieniu nie musimy obawiać się zachorowania np. na chorobę Heinego-Medina czy błonicę. Największym sukcesem masowych szczepień było pokonanie (w skali całego globu) ospy prawdziwej.

W krajach wysoko rozwiniętych, w ciągu ostatnich 50 lat udało się znacznie ograniczyć częstość występowania raka szyjki macicy. Stało się tak dzięki programom cytologicznych badań przesiewowych. Dzięki tym badaniom wiele kobiet, u których rozwinęły się niebezpieczne zmiany przedrakowe zostało poddane leczeniu zanim choroba zagroziła ich życiu. Niestety obecnie jedyną dostępną formą leczenia jest usunięcie chorych tkanek. O wiele lepszym rozwiązaniem byłoby zapewnienie ochrony przed infekcją wirusem i wykształceniem się zmienionych, niebezpiecznych komórek. Taką ochronę mają zapewnić profilaktyczne szczepionki przeciwko wirusowi HPV. Na rynku są obecnie dostępne dwie takie szczepionki. Jednakże brak wystarczającej wiedzy o działaniu tych szczepionek może dać bardzo złe następstwa. W związku z tym warto udzielić odpowiedzi na następujące pytania:

Czy zaszczepienie się na wirusa HPV zmniejsza ryzyko raka szyjki macicy?
Tak, przyjęcie szczepionki zmniejsza ryzyko raka szyjki macicy o ok. 70-80%.

Czy po zaszczepieniu się przeciw wirusowi HPV kobieta może zachorować na raka szyjki macicy?
Tak, może zachorować. Ryzyko zachorowania jest mniejsze o ok. 70–80%, ale ciągle istnieje. Z tego względu koniecznie trzeba pamiętać o jednej rzeczy: po przyjęciu szczepionki nie wolno zaniedbać regularnych badań cytologicznych i ginekologicznych. Są one tak samo potrzebne jak przed przyjęciem szczepionki.

Co zawiera szczepionka?
Szczepionka zawiera cząstki podobne do wirusa, zbudowane z wirusowego białka L1. Białko to jest wytwarzane przez specjalnie zmodyfikowane komórki drożdży. Drożdże te zmodyfikowane zostały metodami inżynierii genetycznej. Wytworzone przez nie, podobne do wirusa, cząstki nie zawierają DNA. Są zbudowane wyłącznie z białka L1. Dlatego cząstki te nie mogą zainfekować ludzkich komórek. Mogą jednak wywołać odpowiedź układu immunologicznego, która jest warunkiem powstania odporności.

W aptekach są dostępne dwie szczepionki: - Silgard – uodparnia na dwa typy HPV wysokiego ryzyka (16 i 18) oraz dwa typy niskiego ryzyka (6 i 11). Chroni zatem nie tylko przed rakiem, ale również przed brodawkami płciowymi. Udowodniono, że ta szczepionka chroni również (poza szyjką macicy) przed niebezpiecznymi zmianami (neoplazją) w obrębie pochwy i sromu. - Cervarix® – Uodparnia na dwa typy wysokiego ryzyka: 16 i 18.

Jak widać obie dostępne obecnie szczepionki powodują nabycie odporności na dwa najgroźniejsze typy wirusa: 16 i 18. Te dwa typy łącznie odpowiadają za powstawanie 70-80% przypadków raka szyjki macicy. Jednakże, po zaszczepieniu nadal możliwe jest wystąpienie infekcji innymi typami HPV wysokiego ryzyka. Wyniki badań wskazują, że istnieje możliwość ochrony krzyżowej, przed niektórymi niezawartymi w szczepionce typami HPV. Jednakże poziom ochrony jest w tych przypadkach znacznie niższy niż przed typami 16 i 18. Podobnie jak w przypadku innych szczepionek, u nielicznych osób może nie dojść do wykształcenia się ochronnej odpowiedzi immunologicznej.

Szczepionkę przyjmuje się w trzech dawkach. Druga i trzecia dawka są podawane odpowiednio: po 1-2 i po 6 miesiącach.

Czy szczepionka pozwala wyleczyć się z infekcji obecnej już w momencie szczepienia?
Niestety nie. Obecnie sprzedawane szczepionki nie wykazują działania leczniczego. Jeżeli dany typ wirusa jest obecny w organizmie kobiety przed zaszczepieniem, to przyjęcie szczepionki najprawdopodobniej nie pomoże pozbyć się tej infekcji. Wymienione powyżej szczepionki służą profilaktyce i ich skuteczność została udowodniona w przypadku kobiet, które nie były (w okresie przyjmowania kolejnych dawek szczepionki) nosicielkami wirusa (a konkretnie tych jego typów, przeciw którym szczepionki są skierowane).

Dlaczego szczepionka jest krytykowana?
Szczepionka przeciw HPV wzbudza wiele kontrowersji. Osoby krytykujące szczepionkę wyrażają następujące obawy: - Szczepionka nie zapewnia całkowitej ochrony przed rakiem szyjki macicy. Równocześnie u zaszczepionych kobiet może pojawić się nadmierne poczucie bezpieczeństwa, prowadzące do zaniedbania regularnych badań.

- Na razie skuteczność szczepionek została przebadana na przestrzeni pięciu (Silgard) i siedmiu (Cervarix®) lat. Przypuszcza się, że nabyta po zaszczepieniu odporność będzie utrzymywała się znacznie dłużej, jednak nie wiadomo dokładnie jak długo. Z tego względu nie wiadomo czy zaszczepionym kobietom powinna zostać podana kolejna dawka uzupełniająca.

- Pewne obawy związane są z obecnymi w szczepionkach substancjami pomocniczymi - adjuwantami. Adjuwant wzmacnia odpowiedź układu immunologicznego na szczepionkę, przez co zwiększa uzyskiwaną odporność. W szczepionkach przeciw wirusowi HPV adjuwantami są związki aluminium. Istnieją podejrzenia, że substancje te mogą wywierać działanie szkodliwe na organizm. Niedawno pojawiły się prace eksperymentalne wskazujące, że mogą one uszkadzać komórki nerwowe.

- Szczepionka jest bardzo droga: komplet trzech dawek kosztuje ok. 1700 złotych.